Een tuin in dienst van de natuur, hoe realiseer je dit?

Met een duurzame tuin doet u een mooie geste voor de natuur en het klimaat. Inheemse planten, zo weinig mogelijk verharding en zeker een zwemvijver maken het verschil. 

 

Vlaanderen telt zo’n 2 miljoen privétuinen. Samen met de tuinen van scholen en zorginstellingen, kasteelparken en het groen op bedrijfsterreinen komen we aan een totaal van ongeveer 280.000 hectare. Dat komt overeen met 20 procent van het Vlaamse grondgebied. De Vlaamse bossen daarentegen omvatten slechts 135.000 hectare. Dat maakt dat we in Vlaanderen dubbel zoveel tuin als bos hebben.

 

Door de schaalgrootte hebben onze tuinen een enorm potentieel om de bestaande fauna en flora te ondersteunen in hun verdere groei. Zelfs de soorten die zich een eind verderop bevinden (eventueel in natuurgebieden) genieten van het effect dat de tuinen creëren.

 

Uw tuin is een schakel in een groter geheel, maar hoe pakt u dat aan? Dat kan door uw tuin op een natuurlijke manier te laten evolueren en open te stellen voor streekeigen soorten die nog niet eerder in uw tuin aanwezig waren.


Bio-ingenieur Leon Brabers, de drijvende kracht achter Biotoop, dat gespecialiseerd is in de ecologische inrichting van natuurlijk groen, ziet het als zijn missie om de natuur dichter bij de mens te brengen.

 

Natuurinclusief

‘We ontwerpen alleen maar natuurinclusieve tuinen’, zegt Leon Brabers. ‘Elk project begint met een voorstudie. Dat bestaat uit een onderzoeksfase waarin we nagaan welke planten- en diersoorten van nature voorkomen in de tuin en in de directe omgeving. Daarnaast onderzoeken we ook het historisch landgebruik. We gaan na hoe het gebied de afgelopen decennia is geëvolueerd. Het is bijvoorbeeld belangrijk om te weten of er op een bepaalde plaats ooit aan landbouw werd gedaan en dus intensieve bemesting gebeurde. Zoiets bepaalt de plantkeuze.’

 

‘Om aan te tonen hoe een tuin de natuurlijke omgeving kan versterken, licht ik een van onze recente projecten toe’, zegt Brabers. ‘Een Hasselts gezin woont in de buurt van de Platwijers, een natuur- en vijvergebied met heel specifieke diersoorten zoals boomkikkers, roerdompen en reigers. Tijdens onze voorstudie zagen we tot onze grote verrassing boomkikkers in hun tuin rondspringen. Momenteel is dat gezin een ecologische zwemvijver aan het aanleggen. Het is de bedoeling dat de boomkikkers gedijen in die vijver, zodat een biotoop ontstaat waar ze zich komende lente kunnen voortplanten. Op die manier wordt de kikkerpopulatie in de Platwijers versterkt. Wellicht zakken later nog andere amfibiesoorten af naar hun tuin en zwemvijver.’

 


 

Verharding

Vlaanderen raakt meer en meer volgebouwd en zo kan het regenwater almaar moeilijker infiltreren. Een regenwaterput is intussen verplicht bij nieuwbouw en grondige renovaties. Tegelijk is het verplicht om het overtollige water in de bodem te laten insijpelen.

 

Met die beleidslijnen in het achterhoofd is het duidelijk dat we beter zo weinig mogelijk verharden. In een natuurinclusieve tuin geldt de richtlijn om de verharding tot een strikt minimum te beperken. Maar waar ligt die grens precies?

 

‘Ik ben voorstander van functionele verharding’, zegt Brabers. ‘En dan bedoel ik dat we ons moeten beperken tot de verharding die functioneel is voor de bewoners van het huis. Aan mijn eigen huis heb ik een vrij groot terras aangelegd. Critici kunnen zich afvragen of een terras van 50 vierkante meter wel nodig is. Maar ik vind dat het nuttig is. We vertoeven er vaak en voor onze zoontjes is het een fijne speelplek. Het terras heeft bovendien een zachte helling, zodat het afwatert naar het gazon en de bloemenborders. Voorts hebben we geen bestrating rond ons huis. Ook geen verhard tuinpad. Het grootste deel van onze tuin leeft ten dienste van de natuur en dat compenseert ons ruim terras.’

 

Zwemvijver

‘Een natuurlijke waterpartij is een zalige hotspot voor de biodiversiteit. Een zwemvijver vind ik een uitstekende keuze voor mens en dier. Hij levert veel meer plezier op dan een klein vijvertje. Een verwarmd zwembad is een ander verhaal. Vanuit ecologisch oogpunt is een zwembad zelfs compleet oninteressant, want vergelijkbaar met een verhard terras. Een plek waar de natuur verbannen wordt’, stelt Brabers.

‘Maar ik besef dat we als voorvechters van natuurlijke tuinen realistisch moeten zijn. Een verwarmd zwembad heeft bepaalde voordelen op een zwemvijver, het ‘zwemseizoen’ is aanzienlijk langer. Wie dat echt wil, kan een zwembad van 30 vierkante meter plaatsen als de rest van de tuin overgeleverd wordt aan de natuur en de overige verharding beperkt blijft.’

 

Planten

‘Bij de aanleg van een natuurinclusieve tuin baseren we ons op de resultaten van onze voorstudie en op wat we ter plaatse observeren. Uiteindelijk komt het erop aan planten en struiken te kiezen die zich goed voelen in de tuin en in de iets ruimere omgeving. Uit ervaring weet ik dat klanten het soms jammer vinden dat ze beperkt worden in hun keuzemogelijkheden. Terwijl ze het fijn vinden om gezellig te snuisteren in een plantencentrum en hun hart te volgen en te kopen wat ze mooi vinden. Jammer genoeg bieden plantencentra maar heel weinig inheemse soorten aan’, zegt Brabers.

 

 

‘In het spectrum van de streekeigen planten kiest u bij voorkeur voor stuifmeel- en nectarleveranciers. Een vrij onbekende struik die in heel Vlaanderen kan gedijen is de spork. Die ecologische superstruik verdient het om aanbevolen te worden: hij is zowaar een nectarmachine met een bloeitijd van liefst vijf maanden (van mei tot september). Daarmee is het de langst bloeiende struik in West-Europa’, zegt Brabers.

 

Bron: De tijd -  Pieter Van Eenoge